Waarom goed georganiseerde medezeggenschap werkt

Als OR-lid sta je midden in de organisatie. Je bent de stem van je collega’s, de brug naar de bestuurder en een belangrijke speler in het succes van je organisatie. Maar om die rol goed te kunnen vervullen, is meer nodig dan alleen betrokkenheid. Goed georganiseerde medezeggenschap, met kennis van de WOR, strategisch inzicht en gericht op samenwerking, maakt het verschil.

Door: Patrick Hüngens

De Wet op de ondernemingsraden bestaat dit jaar 75 jaar. In die tijd is de OR uitgegroeid van een redelijk vrijblijvende adviesclub tot een wettelijk verankerd orgaan met invloed op beleid, arbeidsvoorwaarden en strategische keuzes. Toch blijkt uit onderzoek van SEO[1] dat 31% van de organisaties die verplicht zijn een OR te hebben, geen OR hebben. En waar wél een OR is, wordt de potentie ervan niet altijd benut.

Jouw rol als OR-lid is cruciaal. Jij kunt:

• De stem van de werkvloer laten doorklinken in besluiten van de directie, die daardoor beter worden.
• Draagvlak creëren voor veranderingen, zodat de kans van slagen vergroot wordt.
• Kwaliteit toevoegen door kennis die op de werkvloer wel en bij het management niet aanwezig is in te brengen.
• Bijdragen aan werkplezier en betrokkenheid, waardoor de organisatie aantrekkelijker wordt om te blijven of om mensen aan te trekken.

Maar dat lukt alleen als je goed bent toegerust.

De SER benadrukt in haar publicatie Toekomstgerichte medezeggenschap[2] dat de WOR ruimte biedt om ook strategische onderwerpen te agenderen. Denk aan digitalisering, duurzaamheid, arbeidsmarktkrapte en loopbaanbeleid. Als OR kun je deze thema’s op de agenda zetten, ook als er nog geen formeel (voorgenomen) besluit ligt.

Gebruik je rechten strategisch. Denk aan:

• Artikel 24: overleg over de algemene gang van zaken – perfect voor het (samen met de bestuurder en de RvC of RvT) ontwikkelen van een langetermijnvisie.
• Artikel 25: adviesrecht – ook bij grote transities, niet alleen over de voornemens, maar ook bij de evaluatie ervan.
• Artikel 27: instemmingsrecht – bijvoorbeeld bij arbobeleid, opleidings- en ontwikkelingsbeleid of pensioenregelingen.
• Artikel 23: om overleg te voeren over alle onderwerpen die de onderneming raken en door het Initiatiefrecht te gebruiken om zelf voorstellen in te brengen, ook over onderwerpen die niet expliciet in de WOR staan.

Veel OR’en maken onvoldoende gebruik van hun scholingsrechten. Dat is zonde. Want zonder kennis van de WOR, inzicht in organisatieprocessen en actuele thema’s en zonder de vaardigheden om daarover te overleggen en te communiceren, kun je je rol niet optimaal vervullen.

Scholing helpt je om:

• Zelfverzekerd het gesprek aan te gaan met de bestuurder, waardoor je betere afspraken kunt maken.
• Strategisch te denken en vooruit te kijken, zodat je minder snel verrast wordt door nieuwe ontwikkelingen.
• Samen te werken met HR, toezichthouders en andere stakeholders, waardoor je besluitvorming door de bestuurder eerder kunt beïnvloeden.
• Je achterban goed te vertegenwoordigen, zodat je de signalen die je van de werkvloer opvangt goed kunt beoordelen en meenemen in het overleg met de bestuurder.

En het mooie is: wat je leert als OR-lid, neem je mee in je reguliere werk. Scholing is dus ook een investering in jezelf.

Medezeggenschap is een samenspel. Tussen OR, bestuurder, HR en toezichthouders. Door elkaar als gelijkwaardige gesprekspartners te zien en samen te werken aan de toekomst van de organisatie, ontstaat er vertrouwen en ruimte voor echte invloed.

Als OR kun je het initiatief nemen om:

• Strategische sessies te organiseren, bijvoorbeeld over duurzaamheid, werkplezier of AI.
• Een scholingsplan op te stellen met speerpunten voor de komende jaren.
• De achterban actief te betrekken voor continuïteit en ondersteuning.
• Contact te leggen met andere OR’en binnen of buiten de sector.

MZ Services brengt ondernemingsraden samen via OR Platforms, zodat zij makkelijk ervaringen delen en van elkaar leren.

Als OR-lid ben je voor een moderne directie geen obstakel, maar een kans. Een goed georganiseerde OR draagt bij aan betere besluiten, meer draagvlak en aan een succesvollere organisatie, waar het bovendien prettig is om te werken. In een tijd van snelle veranderingen is jouw rol belangrijker dan ooit.

Dus pak die ruimte. Gebruik je rechten. Investeer in jezelf. En maak medezeggenschap tot een succes.

[1] “No Worries? Verdiepend onderzoek naar de naleving van de Wet op de ondernemingsraden (WOR)”, Marilou Vlaanderen, Joost Witteman, Marieke Meij (MEDIAD), SEO – Economisch Onderzoek, i.o.v. Ministerie van SZW, Amsterdam, januari 2024.

[2] “Toekomstgerichte medezeggenschap; hoe voer je het gesprek over strategische onderwerpen?”, SER, Den Haag, 2024